03/06/2008
özgür yazılım:
"özgür yazılım" bir özgürlük meselesidir, fiyat değil. "özgür yazılım" kavramı,
yazılım kullanıcıları için dört çeşit özgürlüğe dayanır:
* herhangi bir amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü (özgürlük 0).
* yazılımın nasıl çalıştığını öğrenme ve ihtiyacınıza göre uyarlayabilme
özgürlüğü (özgürlük 1). yazılımın kaynak koduna ulaşmak bu iş için ön
koşuldur.
* kopyaları dağıtma özgürlüğü, böylece komşunuza yardım edebilirsiniz
(özgürlük 2).
* tüm toplumun yarar sağlayabileceği şekilde programı geliştirme ve
geliştirdiklerinizi yayınlama özgürlüğü, (özgürlük 3). kaynak koduna erişmek
bunun için bir önkoşuldur.
bir yazılım, eğer kullanıcıların tümüne bu özgürlükleri sunuyorsa özgür
yazılımdır. bununla, kopyalarını değiştirerek ya da değiştirmeden, ücretli ya da
ücretsiz, herhangi bir yerdeki herkese dağıtmaya özgür olduğunuz kastediliyor.
özgür olmak demek, bu şeyleri yapmak için izin istemek ya da izin için ödeme
yapmak zorunda olmamanız demektir. ayrıca var olduklarından bile bahsetmeden
değişiklikler yapmak ve onları kendi işlerinizde kullanma özgürlüğünüz olması da
gerekmektedir.
bir programı kullanma özgürlüğü demek onu herhangi bir birey ya da kuruma ait
herhangi bir bilgisayar sistemi üzerinde, herhangi bir iş için, ve ayrıca
geliştirici ya da özel diğer bir varlık ile iletişim kurmak gerekliliği olmadan
kullanmak demektir.
kopyalarını tekrar dağıtma özgürlüğü programın, değiştirilmiş ve
değiştirilmemiş sürümleri için, ikili ya da çalıştırılabilir biçiminin yanı sıra
aynı zamanda kaynak kodunu da içermesini gerektirir.
özgür yazılımın kopyalarını alabilmek için para ödemiş olabilir, ya da kopyaları
bedelsiz olarak elde etmiş olabilirsiniz; sonuçta kopyaları nasıl elde etmiş
olursanız olun, kopyaları satmak için bile olmuş olsun, herzaman yazılımı
kopyalama ve değiştirme özgürlüğünüz vardır.
"özgür yazılım", "ticari olmayan" yazılım demek değildir. özgür bir yazılım,
ticari kullanım, ticari geliştirme ve ticari dağıtım için kullanılıyor olabilir.
özgür yazılım lisansı:
özgür yazılım lisansları kullanıcılarına yazılımı değiştirme ve dağıtma hakkı
verir. bu tür lisanslar “copyleft” ve “permissive” olmak üzere ikiye
ayrılır. "copyleft" lisanslar, GNU GPL (General Public Licence – Genel Kamu
Lisansı- ) gibi, programın değiştirilmiş sürümlerinin de aynı derecede özgür
yazılım olması gerektiği konusunda ısrar eder. "permissive" lisanslarsa bu
konuda bir sınırlama getirmez. en bilinir "permissive" lisanslar BSD lisansı,
MIT lisansı ve Apache lisansı'dır.
"copyleft" ve "permissive" lisans karşılaştırması
GPL, GPL lisanslı yazılımdan türetilmiş yazılımın yine GPL ile dağıtılmasını
zorunlu kıldığı halde BSD lisansı böyle bir zorunluluk getirmez. BSD lisansı
orijinal yazarlardan bahsetmeyi gerektirirken kaynak kodun nasıl kullanılacağı
konusunda herhangi bir kısıt koymaz. bunun sonucunda BSD kodu yalnızca bu kodun
yazarlarından bahseden tescilli yazılım haline dönüşebilir. örneğin M$ Windows
ve MacOS X işletim sistemlerinde kullanılan IP Stack, BSD lisanslı yazılımdan
türetilmiştir.
BSD lisansı gibi bir "permissive" lisans ile lisanslanan kod "copyleft"
(örneğin GPL lisanslı) projelerde kullanılabilir. Bu yüzden bu tür lisanslar
GPL uyumlu olarak nitelenir. Fakat bunun aksine GPL lisanslı kod BSD lisansı
ile yeniden lisanslanamaz. Ayrıca bütün "permissive" lisanslar GPL uyumlu
değillerdir. GPL uyumlu lisanslar hakkında bilgi için:
http://www.gnu.org/licenses/license-list.html#GPLCompatibleLicenses
kaynaklar:
http://www.pittle.org/weblog/wp-content/uploads/2007/07/free-swtr.html
http://www.fazlamesai.net/index.php?a=article&sid=4090
http://en.wikipedia.org/wiki/Permissive_and_copyleft_licenses
Follow me on Twitter